Een strijkinstrument gebouwd met materialen van Bergen op Zoomse bodem, bespeeld door lokale musici…
Deze ‘BoZviool’ is een hommage aan de natuur, de rijke geschiedenis en het culturele leven van de stad Bergen op Zoom en omgeving. Maar het project omvat ook een onderzoek naar gebruik van duurzame lokale grondstoffen, daarbij bijvoorbeeld de gangbare tropische houtsoorten vermijdend. Daarnaast ontlokte de bouw van de viool een persoonlijke bespiegeling op de relatie met mijn geboortestreek. Waarom woon ik er bijvoorbeeld nog steeds, terwijl de meeste van mijn vrienden en bekenden verhuisden naar de grote steden? Bovendien komen tijdens het maken van het instrument veel eerder opgedane ervaringen en kennis samen, zoals in de chemie, muziek, instrumentenbouw en onderzoek. Het internationale vioolmagazine The Strad publiceerde een artikel over de ontwikkeling en uitwerking van het BoZviool-concept. (Tekst gaat verder onder foto’s.)
Binnen het BoZviool-project werkte ik samen met mijn zoon Daan, die het hele proces van het verzamelen van grondstoffen en de bouw van de viool filmde. Deze beelden werden verwerkt tot een documentaire, die nu in twee delen te zien is op YouTube (deel 1: link, deel 2: link). Geïnspireerd door de bouw van het instrument schreef ik ook een aantal jazz-composities, waaronder ‘BoZ-a-Nova’ (link naar muziekvideo), ‘Organology’ en ‘No Madder What’ (die laatste titel bevat geen schrijffout… madder is het Engelse woord voor meekrap!).
Onderstaande video, een compilatie van twee korte reportages van Omroep Brabant en ZuidWestTV, geeft een goede introductie van project ‘BoZviool’. (Tekst gaat verder onder de video.)
In onderstaand interview (door Willem Jongeneelen, BN DeStem, 12 mei 2023) vertel ik meer over de achtergronden van het project…
Geerten bouwde een speciale viool,
met Bergen op Zoom als rijke bron van inspiratie en materialen
De door Geerten Verberkmoes gemaakte viool zit vol eigenzinnige bijzonderheden en creatieve oplossingen. Het instrument is bovendien vervaardigd met louter Bergse materialen. “Ecologisch én kunstzinnig razend interessant.”
Verberkmoes verruilde zijn werk op de Academie voor Schone Kunsten in Gent voor een leven als fulltime instrumentbouwer. “Ik zocht ruimte voor vrijheid en wilde nog meer mijn creativiteit toelaten. Zes maanden geleden ben ik materialen gaan verzamelen. De vioolwereld is erg traditioneel, hopelijk werkt mijn out of the box-denken als eyeopener. Ik gebruikte geen standaardmaterialen. Dat zorgt voor iets anders dan de standaardklank. Maar is dat per definitie slechter?”
Het werd een trotse persoonlijke zoektocht. “Ik ben geboren en getogen in deze mooie stad, met een mooie historie en mooie natuur. Ik woon tussen water, polders en bossen. Dat alles fungeerde als de rijke bron voor wat mensen als onvervalste Bergse liefdesviool zijn gaan zien. Zo was het niet helemaal bedoeld. Ik ben zeker geen grenzeloze chauvinist. Ik zie ook schaduwkanten; leegstand, armoede en drugscriminaliteit. Toch woon ik hier nog steeds.”
“In de BoZviool komen alle landschappen samen en kon ik al mijn ervaringen bundelen: als houtbewerker, musicus, kunstwetenschapper en chemicus. Ook kon ik volop nadenken over symboliek en geschiedenis. Het karkas van de viool is vervaardigd van esdoornhout uit Vrederust, voor de toets gebruikte ik keihard seringenhout uit de Van der Rijtstraat.”
“De kleurstof meekrap komt van hier verbouwde planten, de vernis van dennenhars uit een bos bij Heimolen en de lijnolie uit Zeeland. Ook gebruikte ik galappels, middeleeuws bot uit het archeologisch depot en zo meer.”
Dat leverde een bijzonder instrument op, vol prachtige details. “In het houtsnijwerk van de kop is de Wildeman uit het wapen van Bergen op Zoom te herkennen, ook zijn diens knots en het wapen zelf afgebeeld en is er een van lokaal parelmoer vervaardigde ansjovis te zien. Wie door het speciaal aangebrachte, verlichte gat kijkt ziet een panoramabeeld van de stad.” Bijzonder is ook de verborgen aangebrachte USB-stick. Wie die later aansluit op een computer ziet de totstandkoming van de BoZviool.
De maker ziet zijn project vooral als een hommage aan de natuur uit de omgeving. “In de stadsmoestuin van Het Markiezenhof zijn zondag (14 mei 2023) vanaf 14.00 uur rondleidingen met uitleg over verfplanten. Kinderen kunnen er de natuur ervaren, armbandjes maken en die met meekrap kleuren. Vanaf 15.00 uur wordt binnen de met mijn zoon Daan gemaakte documentaire over de zoektocht en het bouwproces vertoond.”
Een groep Bergse muzikanten speelt vervolgens met violiste Carmen Jacobs speciaal door Verberkmoes geschreven jazzy composities. Daarna volgt een stuk dat klassiek combineert met hiphopbeats, gemaakt met zijn broer Rutger. Daarbij zal Joke de Jong de BoZviool bespelen.